فتنه یهود برای دولت اسلامی دردسر ساز بود تا اینکه در سال هفتم حکومت (7 هجری)، با برگزاری غزوه خیبر و قلعه گشایی علی (ع)، مرتفع می شود و به دنبال حرکت نظامی مسلمانان، یهودیان فدک پیشاپیش به عقد صلح رو می آورند؛ و شادی این فتح با بازگشت جعفر و دیگر مهاجران از حبشه که 15 سال پیش مهاجرت کرده بودند، فزونی می یابد. گرچه زنی از خیبر رسول الله (ص) را به طعامی مسموم بیمار می سازد، اما بالغ بر ده تحرک نظامی دیگر از سوی نیروهای مسلمان روی می دهد.

در سال هشتم هجری، قریب پانزده سریه و غزوه واقع می شود. در این بین، غزوه «موته» در نبرد با سپاه عظیمی از روم به شهادت جعفر و دو سردار دیگر اسلام می انجامد و سپاه به ترفند «خالد بن ولید» تازه مسلمان، به یثرب بازگردانده می شود . با فاصله چندین سریه، پیمان شکنی قریش زمینه گشایش مکه و وقوع مهم ترین فتح اسلامی را فراهم می سازد . تلاش های بازدارنده ابوسفیان از این فتح نافرجام می ماند و او خود نیز ناگزیر به پذیرش اسلام می گردد . خانه کعبه از بتان زدوده می شود و مکیان پناهنده به اسلام، همگی آزاد گشته (طالق) حضرت رسول (ص) می گردند . خالد به انهدام بت «عزی » و دیگر مهاجر تازه یعنی «عمروعاص » به انهدام بت «سواع » مامور می شوند تا هم باورهای جاهلانه شکست یابد و هم نومسلمانان کار آمد شوند . در سریه «بنی جزیمه » خالد به کینه شخصی کشتار می کند و پیامبر (ص) که غمین از این جرم است، حضرت علی (ع) را مامور دلجویی و جبران خطا می کند . در غزوه بزرگ «حنین » مسلمانان به سرکوبی سپاه «هوازن » و «ثقیف » که در ابتدای ستیز پیش تاخته بودند، نایل می شوند و این ظفر به پیروزی نهایی سپاه اسلام بر ثقیف در غزوه «طایف » پیوند می خورد . هزاران اسیر هوازنی بخشوده می شوند و در تقسیم غنایم حنین، برای «تالیف قلوب »، جانب سران پیشین شرک و «طلقاء» مراعات می شود. رسول خدا (ص) پس از انجام عمره در ماه ذی قعده و تعیین جوانی «عتاب» نام بر امارت مکه به یثرب باز می گردد. مسلمانان حج به جا می آورند. ماموران مالیاتی به بلاد تابعه اعزام می گردند .

در سال نهم هجری پس از وقوع چند سریه، پیامبر (ص) حضرت علی (ع) را به جانشینی خود در مدینه می گمارد و عزم تبوک و دفع سپاه روم می کند، اما این سفر بی هیچ رویارویی به اسلام امیران «حمیر» می انجامد. در راه بازگشت، مسجد «ضرار» ویران و توطئه منافقان خنثی می شود. حضرت علی (ع) در حج، مامور ابلاغ سوره «برائت» می گردند. گروه هایی از قبایل عرب (وفود) به مدینه می آیند و اسلام اعلام می نمایند. تا اینکه سال دهم هجری با ادامه اقبال «وفود»، اسلام در «شبه جزیره عربستان» گسترش روزافزون می یابد. پیامبر مکرم (ص) «حجة الوداع» به جا می آورند و در راه بازگشت، در «غدیر خم»، بنا به وحی الهی، حضرت علی (ع) را به خلافت برمی گزینند.

همانطور که بیان شد دولت تازه تأسیس اسلامی در چند جبهه به مبارزه می پرداخت: 1-مشرکان 2-یهودیان 3-منافقان؛ و با آنچه که آمد جبهه مبارزه خارجی با دو دسته اول ذکر شد، اما مهمترین جبهه ای که بدان در ادامه پرداخته خواهد شد، مبارزه با منافقان بود که در آیات متعددی به آنها پرداخته شده و اوج آن ماجرای مسجد ضرار است.

جریان نفاق که در همان صدر اسلام نیز از مهم ترین تهدیدهای داخلی در برابر     اسلام بود، با گسترش اسلام، تشکیلات جریان نفاق نیز منسجم تر و پیچیده تر می  گردید، آرام آرام در ساختار جامعه اسلامی بیشتر رسوخ کرد و بر قدرت خود افزود و پیامبر نیز خطر منافقان را پیوسته به مسلمانان گوشزد می کرد. به هر حال موج اسلام در مدینه موجی بود غیرقابل مقاومت و اینها چاره ای نداشتند الا اینکه خود را در زیر پوشش اسلام مخفی کنند، یعنی در باطن همان که بودند بودند، ولی تظاهر به اسلام می کردند، که در ادامه به جریانات اصلی نفاق تا کودتای پس از وفات پیامبر پرداخته خواهد شد.